Wacław Karol IV Wigérides Limburg-Luksemburski (urodzony w Pradze, 14 maja 1316 roku, zmarł w Pradze, 29 listopada 1378 roku) herb
Syn i następca Jana "Ślepego" Wigérides Limburg-Luksemburskiego, króla Czech, tytularnego króla Polski, hrabiego Luksemburga i Elżbiety Przemyślid, córki Wacława II Przemyślid, króla Czech i Polski.
Namiestnik Lombardii i wikariuszem cesarstwa od 1331 roku, margrabia Moraw od 1334 roku do 26 sierpnia 1346 roku, regent Czech od 30 października 1333 roku do 30 lipca 1335 roku (faktycznie do 1 stycznia 1334 roku) i od 11 czerwca 1341 roku do 2 września 1347 roku, hrabia Luksemburga od 26 sierpnia 1346 roku do 1353 roku, antykról Rzymian (Niemiec) od 11 lipca 1346 roku do 11 października 1347 roku, król Niemiec jako Karol IV od 11 października 1347 roku do 29 listopada 1378 roku, król Czech i książę-elektor Świętego Cesarstwa Rzymskiego jako Karol I od 26 sierpnia 1346 roku do 29 listopada 1378 roku, cesarz rzymski od 5 kwietnia 1355 roku do 29 listopada 1378 roku, książę-elektor Brandenburgii od 1373 roku do 29 listopada 1378 roku, król Burgundii od 1365 roku do 29 listopada 1378 roku, książę wrocławski od 26 sierpnia 1346 roku do 29 listopada 1378 roku.
Tytulara: z łaski Bożej cesarz rzymski, po wieki August, król Czech oraz hrabia Luksemburga [Karolus Dei gratia Romanorum rex semper augustus ac Boemie rex nec non comes lutzemburgensis, Karolus quartus, divina favente clemencia Romanorum imperator semper augustus et Boemie rex (Boemorum rex)].
W maju 1329 roku w Pradze poślubił Blanka (Małgorzata) Robertyng-Capet-Valois (urodzona w 1316 roku, zmarła w Pradze, 1 sierpnia 1348 roku), córkę Karol I "król kapeluszy" Robertyng-Capet-Valois de France, hrabiego Valois, d'Alençon i de Chartres, hrabiego Andegawenii, du Maine i du Perche jure uxoris, tytularny łaciński cesarz Konstantynopla jure uxoris, barona de Châteauneuf-en-Thimerais, para Francji i hrabiego Andegawenii, para Francji i barona Châteauneuf-en-Thimerais, tytularnego króla Aragonii, Walencji i hrabiego Barcelony, papieskiego wikariusza Włoch i gubernatora i hrabiego Romanii, regenta Francji i Matyldy de Châtillon, córki Gwidona IV de Châtillon, hrabiego de Saint-Pol. 4 marca 1349 roku poślubił Annę Wittelsbach (urodzona 26 września 1329 roku, zmarła w Pradze, 2 lutego 1353 roku), córkę Rudolfa II Wittelsbach, hrabiego-palatyna Renu i Anny Meinhardyn de Görtz, córki Ottona II Meinhardyn de Görtz, hrabia Gorycji i Tyrolu, książę Karyntii. W 27 maja 1353 roku w Budzie poślubił Annę Piastówna Świdnicka (urodzona w Książu, w Świdnicy lub w Strzegomiu, w 1339 roku, zmarła w Pradze, 11 lipca 1362 roku), córkę Henryka (II) Piasta, księcia świdnickiego i Katarzyny Robertyng-Capet-d'Anjou Andegawenównej, być może córki Karola I Roberta Robertyng-Capet-d'Anjou, króla Węgier i Chorwacji.. 21 maja 1363 roku w Krakowie poślubił Elżbietę Gryfit Pomorska (urodzona zapewne w 1346 roku, najprawdopodobniej w 1347 roku, zmarł w Kralowym Hradcu, 14 lub 15 lutego 1393 roku), córkę Bogusława V Gryfit, księcia wołogosko-rugijskiego, księcia słupskiego i Elżbiety Piastównej, córki Kazimierza III "Wielkiego" Piast, króla Polski, księcia kujawskiego.
Na chrzcie otrzymał zwyczajowe u Przemyślidów imię Wacław, ale przy bierzmowaniu przyjął imię Karol.
Wychował się pod opieką Piotra Rogera (późniejszego papieża Klemensa VI) w Paryżu na dworze króla Francji Karola IV (męża stryjenki). W 1331 roku został przez ojca powołany do Lombardii, a następnie w wyniku ugody z cesarzem Ludwikiem IV Wittelsbachem mianowany wikariuszem cesarstwa. W latach 1331-1333 bez sukcesu walczył we Włoszech północnych z ligą miast o utrzymanie tam władzy Jana Luksemburskiego. W 1334 roku ojciec mianował go margrabią Moraw i przekazał zarząd Czech. W 1335 roku nawiązał rozmowy z królem polskim Kazimierzem III "Wielkim" i przygotował pokój z Polską oraz sojusz z Węgrami zawarte przez Jana Luksemburskiego w
W związku z rosnącą potęgą rządzącego Rzeszą Niemiecką - Ludwika IV Bawarskiego, który po wygaśnięciu dynastii askańskiej opanował Marchię Brandenburską, Dolną Bawarię, Tyrol, Holandię, Zelandię, Fryzję i Hennegau, książęta Rzeszy, obawiając się o swoją sytuację, zebrali się w 1346 roku przy tronie królewskim w Rhens w celu wyboru antykróla, którym 11 lipca 1346 roku został Karol IV. Został wybrany na króla Niemiec dzięki poparciu Klemensa VI oraz w wyniku zabiegów ojca i jego stryja arcybiskupa Trewiru Baldwina przez trzech elektorów duchownych, ojca oraz elektora saskiego Koronowany został przez arcybiskupa praskiego, Arnoszta z Pardubic.
Początkowy okres rządów to wojny z Ludwikiem, który nie chciał zrezygnować z korony. Sytuację zmieniła śmierć Ludwika w trakcie polowania 11 października 1347 roku. Spór z Wittelsbachami ciągnął się do 1349 roku. W 1350 roku doszedł do porozumienia z Wittelsbachami uznając ich panowanie w Brandenburgii i Tyrolu.
Sytuację w Rzeszy dodatkowo pogorszyła przypadająca na rządy Karola epidemia dżumy, w ślad za którą poszedł wzrost cen i spadek realnej wartości czynszów. Szlachta próbowała ratować swój budżet zwiększając obciążenia wobec chłopów, co powodowało wzrost fermentu u tych drugich. W miastach zaznaczył się wzrost pozycji związków cechowych, które powoli odbierały realną władzę szlacheckiemu patrycjatowi. Niezadowolenie społeczne wyrażało się w rosnącej licznie ruchów heretyckich, biczowników oraz pogromach Żydów.
Karol skupił prawie całą swoją aktywność w Czechach, których stolicę Pragę gwałtownie rozbudowywał i rozwijał fundując między innymi w 1348 roku Uniwersytet Praski (obecnie Uniwersytet Karola), co zjednało mu popularność w kręgach uczonych niemieckich. Symbolem Pragi stał się też Most Karola. Karol IV wzniósł również zamek Karltejn.
W 1355 roku Karol odbył tzw. wyprawę włoską, zakończoną koronacjami: królewską w Mediolanie i tego samego roku cesarską w Rzymie. Koronacji dokonali legaci papieża Innocentego IV. Karol potwierdził przy tym przyrzeczenie z 1346 roku, że nie będzie zabiegał o władztwo nad Włochami. W 1365 roku koronował się w Arles na króla Burgundii.
Przy wykorzystaniu sporów wewnętrznych między Wittelsbachami, zapewnił swojemu synowi Wacławi IV, w drodze kombinacji spadkowych Marchię Brandenburską, Marchię Brandenburską, której oddanie wymusił na margrabim brandenburskim Ottonie w 1373 roku. Na żądanie papieża Urbana V w 1368 roku udał się z silną armią do Włoch, by zapewnić tam władztwo papieskie. W Rzymie czwarta żona Karola księżniczka zachodniopomorska Elżbieta z Pomorza została koronowana przez papieża. Po nieudanych próbach zaprowadzenia w środkowych oraz północnych Włoszech bezpieczeństwa i pokoju, Karol powrócił do Czech, w wyniku czego Urban V musiał powrócić do Awinionu.
Jednym z głównych zadań stojących przed Karolem było uregulowanie sytuacji w Rzeszy. W tym celu zwołał na 1355 rok sejm do Norymbergi, na którym opracowano dokument zwany Złotą Bullą (od pieczęci cesarskiej przywiezionej przez niego).
Ogłoszona 10 stycznia 1356 roku, sankcjonowała nowy ustrój kraju. Ustalała liczbę elektorów na siedmiu, tj.:
arcybiskupa Moguncji - kanclerza Rzeszy,
arcybiskupa Kolonii - kanclerza Włoch,
arcybiskupa Trewiru - kanclerza Burgundii,
króla Czech - cześnika Rzeszy,
margrabię Brandenburgii - komornika Rzeszy.
Stanowiska miały być niepodzielne, a w przypadku świeckich zawsze przechodzić na najstarszego syna. Po śmierci króla, kanclerz Rzeszy był zobowiązany do zwołania w ciągu miesiąca sejmu we Frankfurcie nad Menem. Te i inne postanowienia Bulli czyniły z książąt dzielnicowych w zasadzie niezależnych władców.
Żródła:
Karol IV Luksemburski w "WikipediA"
"WITTELSBACHOWIE I LUKSEMBURGOWIE XIV-XV w."- autor: Przemysław Jaworski - 2018
22-07-2020
25-12-2019